Binnen de culturele sector lijkt het maken van fouten haast onmogelijk; falen met overheidsgeld is niet aan de orde. Maar wanneer ga je eigenlijk de fout in? En wat kun je daarvan leren? ‘Juist bij innovatie moet je fouten kunnen maken,’ zegt Willem Velthoven, directeur Mediamatic. ‘Je moet alleen weten wanneer je op moet houden.’
Error is a crucial engine of discovery
Met een mooi verhaal over de ontdekkingsreiziger John Ross, die het slachtoffer werd van een luchtspiegeling en hiermee op het nippertje de door hem gezochte Noordwestelijke doorvaart miste, illustreert keynote speaker Kathryn Schulz hoe je eigen overtuiging soms een slechte raadgever is. Met een optische illusie toont ze bovendien dat het maken van fouten niet te wijten is aan inferioriteit van je intelligentie. Fouten zijn niet meer dan een bijverschijnsel van een systeem dat in bijna alle gevallen juist heel goed werkt. Onze intelligentie en de fouten die we maken zijn onafscheidelijk; zonder het één kan het ander niet bestaan. Uiteindelijk hebben we onze fouten nodig; ze leiden tot nieuwe ideeën en creaties.
‘Onze bazen eten het wel weg bij een oestertje’
Bert Mulder, voormalig informatieadviseur bij de Tweede Kamer, bevestigt het idee dat fouten maken in sommige sectoren niet geaccepteerd wordt. Zo ook bij de Tweede Kamer; we hebben het immers over het hart van de democratie. Bert vertelt over het automatiseringsproject van de Tweede Kamer, wat wel degelijk mislukte.
Bert en zijn team lieten de uitvoering van het project vol vertrouwen in de handen van de leverancier. Dat bleek een grote vergissing. Na bijna een jaar werd duidelijk dat de bouwers geen grip op de situatie hadden en niet capabel waren om het project succesvol af te ronden. Berts fout was om niet direct in te grijpen. Hij bleef optimistisch: ‘Daar gaan we over vergaderen en dat sturen we bij’. Dat bleek niet mogelijk; het systeem werd niet afgebouwd en Bert zag zijn reputatie veranderen van de langverwachte innovator, in een persona non grata. Wat Bert heeft geleerd van deze mislukking, is om de uitvoerbaarheid van een idee altijd te toetsen. En ook dat grote fouten kunnen leiden tot leren, maar dat dit een bewuste keuze is. Om een lerende organisatie te worden, dient er binnen iedere afdeling actief gewerkt te worden aan transparantie.
Ik ben keihard op m’n bek gegaan
Pim Betist richtte in 2006 de website SellaBand op, waar artiesten gefinancierd worden door fans en hiermee de mogelijkheid krijgen muziek op te nemen. Het was zo’n prachtig idee dat Pim de directeur van Sony Music wist over te halen om zijn baan op te zeggen en het bedrijf te gaan leiden. De beginselen van de traditionele muziekindustrie bleken echter niet toepasbaar op Pim’s nieuwe concept van crowd funding. Er werd vastgehouden aan het medium CD, wat een grote fout bleek. Het bedrijf verloor de helft van de marge doordat ze iedere fan een CD moesten sturen. Bovendien veranderde de scope van het bedrijf van het promoten van muziek, naar het verkopen van CD’s. Samenvattend stelt Betist vast dat hij de meeste fouten maakte op momenten waar hij te weinig vertrouwen had in zichzelf, of, zoals ook Bert Mulder benoemde, wanneer hij leunde op anderen van wie hij de expertise overschatte.
Een blunder is zoiets als degraderen in de laatste seconde
Julius Vermeulen is als Adviseur Kunst en Vormgeving verantwoordelijk is voor het gezicht van TNT Post. De post blijkt de branche bij uitstek als het gaat om leren van fouten. Vermeulen vindt blunders bij postzegels eigenlijk onnodig, omdat ze tot stand komen door de inspanningen van veel mensen. Toch gaat er veel mis.
Een miscommunicatie waardoor een wandsculptuur van Jan Wolkers niet op transport ging, maar werd gesloopt. Een serie postzegels over de Veluwe met gravures van dieren die, naar bleek uit later onderzoek, helaas niet voorkomen op de Veluwe. Ook pijnlijk: de situatie waar de koningin bij de presentatie van een postzegel constateerde dat er een verkeerde tekst op stond. Onnodig, volgens Vermeulen, al is er een schrale troost: dit soort mislukte postzegels veranderen steevast in collector’s items.
Brood en kruimels
Frans Nauta vertelt over het mislukken van het innovatieplatform. Na een artikel in NRC werd Frans’ initiatief Nederland Kennisland een hype en in 2003 werd hij gebeld door toenmalig minister president Balkenende. Of hij secretaris wilde worden van het Innovatieplatform. Ja natuurlijk! Maar direct trokken er rillingen van twijfel door zijn lijf. Drie lessen die heeft hij geleerd; ten eerste om bij aanvang goed te onderhandelen over secundaire voorwaarden. Ga er nooit vanuit dat het allemaal wel goed geregeld zal zijn. Tweede tip: de Wet van Haast. ‘Als jij haast hebt en de ander niet, dan ben je een speelbal’. Doe dan dus rustig aan. Tenslotte: less is more. Focus; richt je ‘op het brood, en niet op de kruimels’.
